در صنعت بسیاری از دستگاهها با چند سرعت کار می کنند. پس از پلاک خوانی موتور الکتریکی و اتصال موتور الکتریکی به شبکه ی سه فاز برق ، برای تغییر سرعت موتورهای الکتریکی چند روش وجود دارد:
- تغییر ولتاژ
- تغییر فرکانس ( با استفاده از اینورتر )
- تغییر مقاومت روتور
- تغییر قطب با سیم پیج های جداگانه
- تغییر قطب با یک سیم پیچ (موتورهای دالاندر)
سرعت میدان دوار مغناطیسی موتورهای الکتریکی با فرکانس نسبت مستقیم و با تعداد قطب های موتور نسبت عکس دارد.
Nš=(120*ƒ)/P
که در این رابطه داریم :
Nš تعداد دور سرعت سنکرون بر حسب دور در دقیقه (RPM)
ƒ فرکانس شبکه برق بر حسب (HZ)
P تعداد قطب های موتور الکتریکی
یکی از روش های تغییر سرعت موتورهای الکتریکی تغییر قطب آنها می باشد . در اینجا به روش تغییر قطب در موتورهای آسنکرون می پردازیم.
تغییر سرعت موتورهای الکتریکی با سیم پیچ های جداگانه
تغییر سرعت موتورهای الکتریکی با یک سیم پیچ (موتورهای دالاندر)
موتور دالاندار از جمله موتورهای سه فاز دو سرعته خاص می باشد چرا که در این موتورها از یک سیم پیچ برای دو سرعت استفاده می شود و نسبت سرعت در آنها 1/2 می باشد. به عنوان مثال موتورهای سه فاز دالاندر (4 و 2 قطب) و (8 و 4 قطب) و (12 و 6 قطب) که در فرکانس 50 هرتز کار می کنند به ترتیب دارای سرعت های (1500 و 3000 دور) و (750 و 1500 دور) و (500 و 1000 دور) می باشند.
براى تغيير قطب در موتورهايى که داراى يک سيم پيچ هستند، بايد نوع اتصال موتور را تغيير داد. براى اين منظور از اتصال دالاندر استفاده مى شود. براى تعداد قطب بيش تر، اتصال سيم پيچ هاى استاتور را به صورت مثلث و براى تعداد قطب کم تر، سيم پيچ هاى استاتور را به صورت ستاره ى دوبل وصل مى کنند
در اين نوع اتصال ولتاژ هر سيم پيچ در هر دو حالت تنها مقدار کمى تغيير مى کند. موتورهاى با اتصال دالاندر اغلب داراى شش سرسيم در روى تخته کلم هستند و فقط مى توانند به يک ولتاژ اتصال يابند.
موتورهاى با اتصال دالاندر در دورهاى مختلف داراى قدرت هاى متفاوت هستند و در مواردى مى توان به کار برد که نسبت سرعت های مورد نیاز 1/2 باشد. سرهای موتور دالاندر برای سرعت کم با حروف (1U,1V,1W) و برای سرعت زیاد با حروف (2U,2V,2W) نشان داده می شود.
تخته کلم موتور دالاندر در تصویر نشان داده شده است. نحوه ی اتصال موتور برای سرعت های کم و زیاد به صورت زیر می باشد.
برای سرعت کم (مثلث سری) اتصال به شکل زیر را داریم:
